Boek 12/50: Monterosso Mon Amour
Ik kreeg het boekenweekgeschenk 2022 meermaals cadeau en dus had ik wat boeken kwijt te spelen. Dat ging niet vanzelf. Ik zie het als indicatie dat mensen boeken kopen tijden de Boekenweek en Monterosso Mon Amour dus al hadden, hoewel het natuurlijk ook zo kan zijn dat iemand niets met Ilja Leonard Pfeijffer heeft. En dat kan mij dan weer niks schelen. Dat is zo lekker aan het spiritueel lezen van een boek: het gaat om wat een boek oproept en niet om bevindingen als in goed of slecht. Spiritueel lezen of lectivo divina is gericht op het innerlijk zijn, op wat een boek met je doet of oproept, in plaats van een naar buiten gekeerde mening.
Op de achterflap van het boek: het letterlijke verhaal
Wordt ontevredenheid tevredenheid als je je erbij neerlegt?’ Carmen, een kinderloze vrouw van iets meer dan middelbare leeftijd, weet dat zo net nog niet. Ze besluit een sprong in het diepe van haar verleden te wagen. Niets wat haar daartoe dwingt. Ze is de welgestelde echtgenote van een ex-diplomaat, drinkt zonder wroeging haar middagsherry en is als literatuurliefhebster (‘ze voelt zich oud want ze houdt van lezen’) zeer actief in de plaatselijke openbare bibliotheek. Opspelende herinneringen aan haar eerste vakantie aan de Middellandse zee met haar ouders in Monterosso (Cinque Terre), waar ze onder water haar eerste zoen kreeg, brengen haar ertoe in haar eentje het vliegtuig naar Italië te nemen voor een korte voorjaarsvakantie. Antonio heette hij. Wie weet komt ze die na al die jaren nog eens tegen. Wat nog niemand weet – behalve de verteller van dit verhaal – is dat ze door onvoorziene omstandigheden veel langer in Monterosso zal moeten blijven dan de bedoeling was. Aan de impasse die dit veroorzaakt, komt een einde wanneer ze op een middag kennismaakt met een jongetje uit het dorp.
Op de achterflap staat verder dat het boek een verhaal is over het belang van verhalen én een ode aan de anonieme mensen die het literaire bedrijf draaiend houden. Wat mij betreft mag de aanvulling daarop zijn dat de schrijver zichzelf daarbij als tegenspeler in het verhaal heeft geschreven. Het woord narcisme komt daarbij op, maar verdwijnt ook naar de achtergrond als je bedenkt dat Ilja Leonard Pfeijffer zich in het boek best wel als een eikel positioneert, hetgeen ik dan weer heerlijk vind.
Mediteren: welke beelden roept het verhaal op
Het lezen van het verhaal roept de herinnering aan een niet uitgelezen Grand Hotel Europa op. Ik heb het lezen van het met goud bekroonde boek zowel geprobeerd in gebonden vorm als op mijn elektronische reader. Alleen vanwege de prachtige titel heb ik het boek zelfs een derde kans gegeven. Die poging bewees dat drie slag uit is.
De associatie met Grand Hotel Europa brengt me ook bij het gepensioneerde echtpaar naast ons aan het tafeltje in een lunchrestaurant in Cartagena. Ons is in dit geval mijn man en ik, hoewel destijds nog niet getrouwd. Het paar naast ons was samen de hele wereld overgevaren. Ik luisterde met veel plezier naar hun avonturen en genoot van de dynamiek tussen de twee die zeker al ergens in de 70 waren. Ergens in het gesprek maakte ik op dat zij geen lezer is en hij precies één boek gelezen had in de afgelopen twee jaar. De titel, Grand Hotel Europa, noemde hij dan aanbevelenswaardig. Ondanks zijn aanbeveling heb ik het toch bij mijn drie eerdere pogingen gelaten.
Met de tijd verandert veelal het narratief, er is niet langer één werkelijkheid.
Bidden: welke eigen ervaring komt boven
De laatste zin van het boek raakt. Het boek eindigt met: ‘Dat het niet voor niets is geweest,’ zegt de schrijver. ‘Dat het zal bestaan omdat het verteld zal worden.’ Het sluit aan bij mijn geloof, dat alles altijd zal zijn. Dat het enkel de vorm is die verandert. Ik omarm de gedachte dat dat wat wordt verteld, bestaat. Het maakt dat ik van verhalen hou. En ik hou ervan hoe het narratief van een verhaal verandert met de tijd. Denk aan slachtoffers of getuigen van een voorval – heet dat zo? – die vaak het verhaal een eigen draai geven. Het verdraaien van of zelf invullen van de feiten doen zij zonder het zelf te weten, het is geen kwade zin. Een andere element waar ik blij van word, is hoe verhalen met ons meegroeien. Denk alleen maar hoe een verhaal een andere strekking krijgt wanneer je het in een kring bij de ander influistert en zo doorvertelt. Ik vind dat mooi. Heb je het verhaal dat in de kring verandert, is ook de factor tijd – en daarmee nieuwe ervaringen en situatie – van invloed. Met de tijd verandert veelal het narratief, er is niet langer één werkelijkheid. Het verschuiven van het narratief maakt dat verhalen relevant blijven en meegroeien met hun tijd. Ik hou van die beweging, ontwikkeling, die alles met elkaar verbindt en verbonden houdt.
‘Dat het niet voor niets is geweest,’ zegt de schrijver. ‘Dat het zal bestaan omdat het verteld zal worden.’
Aanschouwen: welke actie wil je ondernemen
In de laatste zin van Monterosso Mon Amour gebruikt de auteur twee keer het woord zal. Zouden, zullen en zallen probeer ik zelf zoveel mogelijk te vermijden. Het zijn geen mooie woorden, zoals je ook in een tekst vol worden en kunnen niet lekker leest. Toch betrap ik mijzelf erop dat ik tegenwoordig soms juist wel voor een zullen, worden of kunnen kies. Interessant om stil te staan waar die vrijheid vandaan komt. Nog interessanter om te bedenken hoe ik van die vrijheid – die ik mezelf gun – gebruik ga maken.
Zouden, zullen en zallen probeer ik zelf zoveel mogelijk te vermijden.
Behalve de zullen, worden en kunnen, is moeten er ook zo eentje. Om andere redenen, maar nu ik toch aan het opsommen ben… Wat ik echter wil benoemen, is de tweemaal zal in één zin. Twee keer hetzelfde woord maakt een zin over het algemeen niet sterker. Het valt op dat Ilja Leonard Pfeijffer kiest om het boekenweekgeschenk te eindigen wat in mijn ogen eigenlijk een hele lelijke zin is en in ieder geval tegen de norm in. Als ik recensist was, zou – daar is ie al, die zou – hier een keuze tussen het labelen van de zin met bijvoorbeeld slordig of gedurfd op z’n plek zijn. In dit geval, bij het spiritueel analyseren, beperk ik me tot wat k zelf meeneem. En dat is in dit geval om wat vaker spelen met dat hoe ik het juist niet heb geleerd, dus tegen de draad in.
En o ja, laten we vaker het woord novelle gebruiken. Het klinkt zo mooi.
Boekanalyse à la lectivo divina
Lectivo divina, spiritueel lezen als ritueel, bestaat uit vier treden: lezen (het verhaal letterlijk), mediteren (welke beelden, metaforen komen in je op), bidden (welke ervaringen die je zelf hebt meegemaakt komen boven) en aanschouwen (welke actie wil je ondernemen). Het stilstaan bij wat ik lees, sluit aan bij mijn streven naar vertraging en mijn liefde voor rituelen. Daarnaast is deze boeknotitie praktisch van aard. Door mijn gedachten op te tekenen, beklijft beter wat ik lees en heb ik meteen naslagwerk voor als ik iets wil terugzoeken. De notities betreffen persoonlijke noten voor eigen doeleinden en vanuit persoonlijk perspectief. Ik ben geen recensist en in die zin zijn mijn ezelsoren niks waard. Dit is het twaalfde boek dat ik in 2022 beschrijf. Oorspronkelijke idee was om dit jaar 50 titels te delen, ik zie wel hoeveel het wordt.
‘Monterosso Mon Amour’ door Ilja Leonard Pfeijffer. ISBN: 9789059658783
