Ezelsoren: A Replacement for Religion
A Replacement for Religion door The School of Life (2019). Gelezen in januari 2022 vanuit interesse in hedendaagse alternatieven voor religie. ISBN: 978-1-912891-03-0. 191 pagina’s.
“Connais toi pour t’amtéliorer.” Know yourself to improve yourself. Auguste Comte (1798-1857)
Eerste indruk A Replacement for Religion
Harde kaft. Mooie vormgeving met bladwijzer (touwtje). Boek gaat in op waarom we religion nodig hebben. Uit de inhoudsopgave is niet helemaal op te maken wat te verwachten. Leest vlot en makkelijk. Met plaatjes hier en daar ter illustratie.
Kort door de bocht
A Replacement for Religion gaat in op waarom we, ondanks dat het geloof naar de achtergrond verschuift, religie nodig hebben. Prolongeert in het verlengde van Comte’s (1798-1857) pleidooi voor een religion for humanity een ontwikkeling die een afgeleide is van de ziektes van onze tijd (ills of modernity). Geeft voor elk van de acht ziektes een consoltation virtue (troostdeugd), denk aan dependence als tegenhanger van indivisualism en ordinary als tegenovergestelde van het buitengewoon bijzonder zijn. Voor elk van de acht troostdeugden, zoals gewoontjes en afhankelijkheid, volgt een credo om op te leunen in moeilijke tijden. Die credo’s vormen de basis van het gedachtegoed waarop het boek ingaat. Achtereenvolgend vindt vertaling van de credo’s plaats naar de rol van architectuur, kunst, functie van de priester, community, heiligen en rituelen. Boek sluit af met enkele voorbeelden, scripts, van nieuwe rituelen. En eindigt met de noot dat het boek niet volledig is.
Meenemen
- De gedachte om te werken vanuit behoeften, troostelementen als tegenhangers van de ziektes van onze tijd, is interessant. De acht troostdeugden kan ik echter niet in één keer opsommen en zijn voor mij daarmee te ver gezocht. Of dien ik me nog beter bewust te worden van de uitdagingen waarmee we kampen?
- De credo’s bieden handvaten om op door te bouwen. Mooie gedachten die sluitend geformuleerd zijn. Handig om uit te putten bij het vormgeven van ceremonies.
- Waar ik nog een keer mijn gedachten over wil laten gaan is het individualisme. Mijns inziens is dit een belangrijke reden dat de kerk aan relevantie heeft verloren. In A Replacement for Religion wordt het genoemd als een van de ziektes van de huidige tijd en wordt ingedeeld naast zeven andere ills. Voelt als appels en peren…
- Ik hou van het appel op kennis én oefeningen. Sluit aan bij wat ik leerde vanuit Boeddhisme.
- Ik had meer willen ontdekken over hoe invulling te geven aan het gemis aan autoriteit in nieuwe religie. Het angstelement dat de kerk autoriteit geeft ontbreekt. Hoe hiermee om te gaan? Is dit nodig? Wat zijn mogelijke alternatieven?
- De aandacht voor architectuur en visie op de kracht van gebouwen met betrekking tot religie en saamhorigheid maakt het boek een aanrader voor wie geïnteresseerd is in bouwrituelen.
“God is dead. God remains dead. And we have killed him.” Fiederich Nietzsche (1882)
Blij?
Het boek leest makkelijk en komt met een eigengereid inzicht over de rol van religie in de huidige tijd. Het is alles behalve volledig, maar dat hadden ze zelf ook al door. Het schippert nogal tussen bewustwording over de noodzaak aan een alternatief voor religie en het promoten van het zelfbedachte stramien om dit te doen. De genoemde rituelen aan het eind van het boek zijn inspirerend, maar ook kort door de bocht. Boek levert nieuwe inzichten en zorgt voor niet-alledaagse gespreksstof. Ik mis een bronnenlijst.
A Replacement for Religion lezen?
De inhoud sluit aan bij mijn interesse. Ik zou het mijn collega rituelenmakers enkel aanraden wanneer geïnteresseerd in bouwrituelen. Dit vanwege de link die in relatie tot religie met architectuur wordt gelegd. Ik raad het ook niet meteen mijn vrienden of bekenden aan als een must-read. Als je op instapniveau iets wilt lezen over gebrek aan religie in onze maatschappij en mogelijke invulling hieraan, dan is dit een vlot en inspirerend boekje.
Religie zonder God
Ik vraag me af of een replacement voor religie de oplossing is. Dat we iets missen doordat de kerk steeds minder relevant is en in de maatschappij naar de achtergrond verdwijnt, staat voor mij vast en daar ga ik dus in mee. Ik ben alleen niet zo van de vervangingen, zoals ik er ook moeite mee heb als mensen spreken over ’terug de oude’. Terug bestaat niet. Je kunt enkel vooruit. Misschien is dat de angel in het boek. De replacement in het boek is zo groots en meeslepend, waarom niet met kleine stapjes vooruit? Daarbij kun je leunen op wat werkte in de kerk, zoals stilstaan door te bidden, vertragen door op zondag naar de kerk te gaan en verbinden in samenzijn. Dan neem je het goede mee en laat dat de basis zijn voor verdere ontwikkeling. Als mensen ervaren dat alternatieven verlichten, dan komen er vanzelf nieuwe methoden die voorzien in dat wat de kerk bracht en bijdragen aan een gevoel van zingeving.
Terug bestaat niet. Je kunt enkel vooruit.
Omdat ik jaren later vaak niet meer weet waar ik iets kan terugvinden, sla ik het online – in dit blog – op. Het betreft persoonlijke notities voor eigen doeleinden. Ik benader de boekverslagen dus vanuit persoonlijke relevantie. Ik ben geen recensist en in die zin is mijn oordeel niks waard. Het is ook geen volledig verslag. Het is bedoeld om voor mijzelf te herinneren waarover een boek ging en wat ik wil vasthouden of waar ik op wil terugkomen. Dit is het eerste boek dat ik in 2022 heb uitgelezen en beschreven. Voor nu lijkt het mij mooi als ik in 2022 tenminste 50 boeken lees. Wie weet is dit een goede stok achter de deur.
Beeldmateriaal: The School of Life
